آرامگاه فردوسی مشهد
- Amin Abadeh
- 5 ماه پیش
آرامگاه فردوسی مشهد که نقش بی‌بدیل آن در صیانت از ادب، فرهنگ و تاریخ ایران باستان بر هیچ‌کس پوشیده نیست، یکی از جاذبه‌های گردشگری مشهد به‌شمارمی‌آید که سالانه تعداد بسیاری از علاقه‌مندان به این ابرمرد ایران‌زمین را به‌جانب خود جذب می‌کند. این آرامگاه یک مجموعه بزرگ شامل بناها، باغ‌ها و فضاهای سبز است که به خاطر آرامگاه شاعر بزرگ ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی، شهرت دارد. وجود آرامگاه فردوسی در شهر مشهد نتایج مهم و مثبتی را برای گردشگری این مقصد به همراه دارد از جمله: جذب گردشگران و توسعه گردشگری فرهنگی، حفاظت از میراث فرهنگی، آشنایی با تاریخ ایران و توسعه هنر. در ادامه با وبلاگ سپهران همراه و همسفر شوید تا سری به آرامگاه حکیم توس بزنیم.
در زمان پادشاهی عادل غازان ۶۹۴ تا ۷۰۳ هجری قمری، امیر ایسن حاکم توس دستور ساخت مزار و خانقاهی را صادر کرد که با مرگش کار نیمه‌تمام باقی ماند و حاکم بعدی عزمی برای اتمام آن از خود نشان نداد تا اینکه همان عمارت نیمه‌ساز با گنبدی کوچک که بر مزار قرارگرفته بود هم، درگذر زمان به ویرانه‌ای بدل شد و گندم‌زاری بزرگ مدفن شاعر بزرگ ایران را در خود فروبرد.
مدفون ماندن قبر شاعر تا دوره ناصرالدین‌شاه ادامه یافت تا اینکه به دستور وی آصف‌الدوله شیرازی به‌عنوان والی خراسان مأموریت یافت تا در سال ۱۳۰۲ هجری قمری قبر فردوسی را بیابد و برای آن آرامگاهی تدارک ببیند. بدین‌گونه بود که مزار پس از سال‌ها از گمنامی خارج و به‌طورموقت ۲ اتاق آجری بر روی آن بنا شد تا آصف‌الدوله مجال آن را پیدا کند که آرامگاهی درخور شأن فردوسی بسازد.
این آرامگاه در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۱۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
با سقوط سلسله قاجار و روی‌کارآمدن رضاشاه و تقویت روحیه ملی‌گرایی در میان نخبگان و سیاست‌مداران کشور، انجمن آثار ملی در سال ۱۳۰۱ خورشیدی تأسیس شد و محمدعلی فروغی که ریاست انجمن را برعهده داشت، ساخت آرامگاهی در شان و مقام ایشان را در دستور کار خود قرار داد. با فراهم‌آمدن بودجه اولیه در اردیبهشت سال ۱۳۰۵ کیخسرو شاهرخ، نماینده زرتشتیان مجلس شورای ملی از طرف انجمن مأموریت یافت تا به همراه گروهی برای تعیین محل دقیق خاک‌سپاری فردوسی به توس سفر کند. بدین ترتیب عملیات ساخت آرامگاه در سال ۱۳۰۷ خورشیدی شروع شد.
با تصویب نقشه توسط انجمن در ۲۸ مهر ۱۳۱۲ خورشیدی عملیات ساخت آرامگاه تحت نظارت حسین لرزاده آغاز شد و در سال ۱۳۱۳ خورشیدی، همزمان با جشن «هزاره فردوسی» آماده بهره‌برداری قرار گرفت.
آدرس آرامگاه فردوسی مشهد: 30 کیلومتری شمال غربی شهر مشهد در بخش توس، منطقه 12 مشهد.
سنگ‌قبر در ابعاد ۱٫۵×۱ متر و حدود ۰٫۵ متر ارتفاع از جنس مرمر ساخته‌شده و در مرکز تالاری مربع‌شکلی قرار گرفته است. تالار را هم از سنگ مرمر ساخته، داخل آن را با کاشی تزئین کرده و چهار ستون بلند با دو سرستون بزرگ در چهارگوشه‌ی آن قرار داده‌اند. تصویر مردی بالدار در بالای ضلع جنوبی تالار اجرا کرده‌اند.
«به نام خداوند جان و خرد. این مکان فرخنده آرامگاه استاد گویندگان فارسی‌زبان و سراینده داستان‌های ملّی ایران حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی است که سخنان او زنده‌کننده‌ی کشور ایران و مزار او در دل مردم این سرزمین جاویدان است.تاریخ تولّد: ۳۲۹ هجری قمری – تاریخ وفات: ۴۱۱ هجری قمری – تاریخ بنای آرامگاه: ۱۳۵۳ هجری قمری»
آرامگاه از دو بخش اصلی بیرونی و داخلی تشکیل شده است:
ساختمان آرامگاه ساختاری مربع‌شکل دارد و مساحت کلی آن 1043 متر مربع است. برای دسترسی به بنا، این مکان از هر سو دارای پلکان است.
در طراحی آرامگاه، توجه بسیاری به مقبره کورش در پاسارگاد شده و آرامگاه به مانند آن از ۳ بخش اساسی سنگ قبر، سکوی آرامگاه و محوطه پلکانی تشکیل شده است.
ساختمان اصلی بر روی سکویی قرار گرفته و 18 متر ارتفاع دارد. این ساختمان به شکل یک مکعب ساده طراحی شده است که خود شامل هفت مکعب کوچکتر است. این مکعب‌ها را به گونه‌ای روی یکدیگر قرار داده‌اند که در کل یک ساختمان مکعبی بزرگ را تشکیل می‌دهند.
منبع عکس ویکی پدیا
ورودی آرامگاه در طرف غربی ساختمان قرار دارد. دو پله که در سمت‌های جنوبی و شمالی واقع‌شده‌اند، به زیرزمین و اتاق مدفن منتهی می‌شوند. بر روی دیواره‌های این پله‌ها، شش تابلوی سنگی با نقش‌برجسته قرار داده‌اند که قبل از بازسازی در دو طرف راهروی ورودی به اتاق مدفن نصب شده بودند.
این تابلوها داستان‌هایی از «نبرد رستم»، «جنگ ایرانیان و تورانیان» و «نبرد رستم و سهراب» را در سمت جنوبی پله‌ها نمایش می‌دهند. «داریوش بزرگ بر تخت شاهنشاهی»، «دو اسپهبد در حضور شاهنشاه ساسانی» و «آمدن پادشاه هند به دربار ایران» هم در سمت شمالی پله‌ها به معرض نمایش گذاشته شده‌اند.
اندازه‌ی زیرزمین ۳۰×۳۰ متر و عمق آن پنج متر است. تونل‌های تهویه‌ی هوا را در اطراف پایه‌ی ساختمان تعبیه کرده‌اند. در گذشته، مدفن در یک اتاق به اندازه ۵×۵ متر قرار داشت و ورودی آن از گذرگاه دوم خارج از آرامگاه باز می‌شد، اما پس از تغییرات، به محل فعلی منتقل شد. جهت تثبیت ساختار، ستون‌های دوقلویی به ارتفاع پنج متر در چهار گوشه‌ی اتاق قرار داده‌اند.
دیوارهای جنوبی و شرقی این بخش از ساختمان همچنین شامل نقش‌برجسته‌های سنگی از داستان‌های شاهنامه و دو متن حکاکی شده با خط نستعلیق هستند. این نقش‌برجسته‌ها و متون هنری زیبایی به بخش اضافه میکنند و تاثیر فرهنگی و تاریخی شاهنامه را در طراحی آرامگاه تأکید میکنند.
موزه آرامگاه فردوسی، برای بسیاری از بازدیدکنندگان جذابیت دارد. بنای موزه توس، را در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی با مساحت تقریبی ۶۰۰ مترمربع در سمت غربی آرامگاه فردوسی ساختند. این بنا را مهندس هوشنگ سیحون طراحی کرد و انجمن آثار ملی آن را به اجرا درآورد. این ساختمان را در ابتدا با هدف احداث یک چایخانه سنتی و اجرای نقالی توسط نقالان شاهنامه، طراحی کردند. بااین‌حال، برای معرفی بهتر ارزش‌های فرهنگی و تاریخی توس و همچنین شخصیت بزرگ حکیم ابوالقاسم فردوسی و اثر بی‌مانند و جاودانه‌اش، شاهنامه، کاربری آن را در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی به موزه تغییر دادند. این موزه، نقش مهمی در آموزش و نشر فرهنگ و تاریخ منطقه دارد.
اشیاء موجود در موزه آرامگاه فردوسی در 4 دسته اصلی قرار گرفته‌اند:
در محوطه باغ آرامگاه فردوسی، فضایی برای فروش صنایع دستی درنظرگرفته‌اند. در این مکان، انواع محصولاتی که با دست تهیه شده‌اند را عرضه میکنند. این محصولات شامل اقلام و پوشاک تهیه‌شده از چرم طبیعی و سایر صنایع دستی هستند.
این فضا، هم فرصتی‌ست برای بازدید و خرید اقلام هنری و صنایع دستی که نمایانگر فرهنگ و تاریخ ماست و هم می‌تواند یک تجربه ارزشمند برای بازدیدکنندگان آرامگاه فردوسی باشد.
کتابخانه‌ای در سمت شرقی محوطه آرامگاه فردوسی قرار دارد که کف آن را با فرش‌های نفیس پوشانده‌اند. در این فضا، حدود ۹۰۰۰ جلد کتاب نگهداری میکنند. کتابخانه به دو بخش تقسیم می‌شود: سالن مطالعه که بازدیدکنندگان می‌توانند در آن به مطالعه کتاب‌ها بپردازند، و انبار کتاب که در آن مجموعه‌ای از کتاب‌ها نگهداری می‌شود. این کتابخانه با توجه به محتوای فرهنگی و تاریخی‌اش، مکانی مناسب برای علاقه‌مندان به مطالعه و پژوهش است.
رستوران هفت خان با طراحی فضایی دل‌نشین و آرام، مکانی ایده‌آل برای گردشگرانی‌ست که پس از گشتوگذار در آرامگاه فردوسی، تمایل دارند در محلی نزدیک اقامت و غذایی تناول کنند. این رستوران از دو فضای مختلف داخلی و خارجی بهره‌مند است.
موقعیت خوب رستوران در نزدیکی حوض نیلوفر و موزه، این فرصت را به بازدیدکنندگان می‌دهد تا بعد از یک روز پر از یادگیری و کندوکاو، در فضایی آرام به استراحت بپردازند و غذایی خوش‌عطروطعم نوش جان کنند.
برای بازدید از آرامگاه فردوسی در توس، می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید:
اگر از خودروی شخصی استفاده می‌کنید، می‌توانید با استفاده از نقشه‌های آنلاین یا مسیریاب‌های GPS، مسیر مناسبی را به آرامگاه فردوسی پیدا کنید. همچنین باید توجه داشته باشید که در نزدیکی آرامگاه، پارکینگ‌هایی برای پارک خودرو وجود دارد.
بسیاری از گردشگرانی که به مشهد سفر میکنند ترجیح می‌دهند از ماشین شخصی استفاده کنند تا هم زمان‌بندی سفر در اختیار خودشان باشد و هم جاهای دیدنی مشهد را مطابق خواست و اولویت زمانی خود بازدید کنند. برای شما که اهل گشتوگذار با ماشین شخصی خود هستید، مجموعه آرامگاه فردوسی پارکینگ مجزا فراهم کرده تا با خیال راحت از مجموعه دیدن کنید.
برخی از چهره های برجسته ایران که در این مکان هستند
مهدی اخوان ثالث یکی از شاعران برجسته ایرانی در قرن بیستم است که به خاطر آثارش ادبی ارزشمند و تاکید بر فرهنگ و تاریخ ایران، او را «فردوسی قرن بیستم» می‌نامند. اخوان ثالث، در سال 1369 هجری شمسی درگذشت و به دلیل تأثیراتی که از شاهنامه و فردوسی بر آثار او می‌توان دید، مقبره‌اش را در جوار آرامگاه فردوسی قرا دادند.
مقبره مهدی اخوان ثالث در ضلع جنوبی موزه، در محوطه آرامگاه فردوسی قرار دارد. تدفین او در این مکان نشان‌دهنده ارتباط عمیق او با فردوسی و شاهنامه است.
بازدید از مقبره مهدی اخوان ثالث می‌تواند برای علاقه‌مندان به شعر و فرهنگ ایرانی تجربه‌ای معنوی و آموزنده باشد.
محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران، از خوانندگان و موسیقی‌دانان برجسته‌ی ایران، برای صدای زیبا و تکنیک‌های نوآورانه‌اش در آواز سنتی ایران، محبوب همه ایرانیان است. او در مهرماه 1399 هجری شمسی درگذشت و در جوار حکیم توس آرمید.
برای علاقه‌مندان به موسیقی و فرهنگ ایرانی، بازدید از آرامگاه محمدرضا شجریان تجربه‌ای معنوی می‌تواند باشد.
آرامگاه فردوسی تا مرکز شهر مشهد حدود 25 کیلومتر فاصله دارد، اما در ادامه فاصله این آرامگاه تا برخی جاهای دیدنی مشهد را بررسی می‌کنیم.
آرامگاه فردوسی تا حرم امام رضا علیه‌السلام حدود 10 کیلومتر فاصله دارد و از طریق خطوط BRT و مترو در سطح شهر می‌توانید به حرم بروید.
از آرامگاه فردوسی تا ییلاقات طرقبه و شاندیز در مشهد فاصله‌ای در حدود 36 کیلومتر است.
حدود 2 کیلومتر فاصله دارد.
اگر مسافر مشهد هستید، قصد بازدید از آرامگاه فردوسی را دارید و ترجیح می‌دهید که هتل محل اقامت شما دسترسی آسانی به آرامگاه داشته باشد، پیشنهاد ما انتخاب هتل توریست توس است.
اما، اگر به دنبال یک اقامت شاهانه در مشهد هستید و استفاده از امکانات و خدمات عالی مطلوب شماست، پیشنهاد ویژه ما یکی از هتل‌های رز درویشی و مجلل درویشی واقع در خیابان امام رضا علیه‌السلام است. با اقامت در این دو هتل، مَثل یک تیر و دو نشان را به واقعیت تبدیل می‌کند؛ چراکه می‌توانید با چند قدم پیاده‌روی به بارگاه امام رضا علیه‌السلام مشرف شوید و اگر قصد بازید از سایر مراکز دیدنی مشهد را دارید، از وسایل حمل‌ونقل عمومی مشهد ره راحتی شهری استفاده کنید.
| آدرس آرامگاه فردوسی | 30 کیلومتری مشهد |
| شماره تماس | 05132663825 |
| هزینه بازدید | دارد |
| ساعت کاری | ۹ الی ۱۷ |
| لوکیشن | آرامگاه فردوسی |
اگر قصد سفر به مشهد را دارید، با تهیه بلیط هواپیما مشهد از سپهران و استفاده از خدمات آنلاین سفر از قبیل انتخاب صندلی در پرواز، خرید اضافه بار پرواز و حمل حیوان خانگی ضمن راحتی بیشتر سفری خاطره انگیز به مشهد را تجربه کنید.
در آخر:
در این مطلب سعی کردیم تا شما را با آرامگاه فردوسی مشهد، معماری آرامگاه، دیدنی‌ها و تاحدودی امکانات آن آشنا کنیم. اگر قصد سفر به مشهد را دارید، پیشنهاد می‌کنیم بازدید از این مجموعه تاریخی-فرهنگی را در برنامه سفر خود قرار دهید.
سوالات متداول
