بستنی در فرهنگ ملت‌ها

در یک روز گرم تابستان، هیچ‌چیز به‌اندازه‌ی بستنی آدم را سر کیف نمی‌آورد. این خوراکی شیرین و خنک و خوشمزه، قرن‌هاست که در فرهنگ‌های مختلف نسل‌به‌نسل چرخیده و هر بار با شکل و طعمی جدید، طرفداران بیشتری پیدا کرده است. از دربار پادشاهان باستان تا خیابان‌های پرهیاهوی امروز، بستنی راهی طولانی را پشت سرگذاشته و به یکی از خوشمزه‌ترین اشتراکات فرهنگی جهان تبدیل شده است.

بیش از دو هزار سال پیش در ایران باستان، نوعی دسر یخی به‌نام «فالوده» از ترکیب برف و یخ با شربت و رشته‌های نشاسته تهیه می‌شد که از مردم کوچه و بازار تا درباریان، همه آن را دوست داشتند. در تمدن‌های دیگر هم ابتکارات مشابهی دیده می‌شود: مثلاً اسکندر مقدونی نوشیدنی‌ یخ‌زده‌ای همراه با عسل می‌نوشید، امپراتورهای سلسله‌ی تانگ در چین باستان از ترکیب منجمد شیر بز و گاومیش همراه با برنج لذت می‌بردند و رومی‌ها، یخ کوهستان را با میوه‌ها ترکیب می‌کردند.

در دوران اسلامی، اعراب شربت‌های یخی را رواج دادند. برخی معتقدند که مارکوپولو روش تهیه دسرهای یخی را از چین به ایتالیا برده و کاترین مدیچی، شاهدخت ایتالیایی، پس از ازدواج با شاهزاده‌ی فرانسوی، آن را در فرانسه و سرتاسر اروپا رواج داده است.

این تنوع شیرین، به کتاب‌ها و اسناد تاریخی محدود نمی‌شود؛ بلکه در سفرهای امروزی نیز ما را به ماجراجویی فرا می‌خواند. وقتی سفر می‌کنید، چشیدن طعم دسرهای محلی به شما کمک می‌کند تا فرهنگ هر سرزمین را بهتر بشناسید. در سفر بعدی‌تان با هواپیمایی سپهران، به‌جای اکتفا به طعم‌های همیشگی، سراغ بستنی‌ها و دسرهای محلی بروید و با هر لقمه، گوشه‌ای از فرهنگ آن کشور را مزه‌مزه کنید.

بستنی خامه‌ای‌؛ کورنوال در قاشق تو

بستنی با خامه‌ی غلیظ‌شده، دسرِ سنتیِ منطقه‌ی کورنوال در جنوب‌غربی انگلستان است. این بستنی از شیر پرچرب، تخم‌مرغ و خامه‌ی غلیظ تهیه می‌شود و به‌دلیل استفاده از خامه، طعمی منحصربه‌فرد و بافتی مخملی دارد. این بستنی مجلل را می‌توان با طعم‌دهنده‌هایی مانند وانیل ترکیب کرد. گاهی نیز مقداری خامه‌ی غلیظ برای تزئین روی اسکوپ‌های آن اضافه می‌شود.

خاستگاه: کورنوال، جنوب انگلستان

بستنی سنتی؛ همنشینی گلاب و زعفران

بستنی زعفرانی، در اوایل قرن بیستم توسط «اکبر مشتی» در تهران ابداع شد. این دسر سنتی از شیر، خامه، زرده‌ی تخم‌مرغ، پسته، گلاب، زعفران و ثعلب تهیه می‌شود و بافتی کش‌دار و خاص دارد. رنگ زرد درخشان و طعم شرقی‌اش آن را به یکی از پرطرفدارترین بستنی‌های جهان تبدیل کرده است. ایرانی‌ها این بستنی را در کاسه همراه با پسته‎ی خردشده، یا به‌صورت «بستنی نونی» بین دو ویفر ساده میل می‌کنند.

خاستگاه؛ ایران

لا دام بلانش؛ شیرینی یک اپرا

لا دام بلانش یک دسر کلاسیک بلژیکی‌ست که از بستنی وانیلی، خامه و سس شکلات داغ تهیه می‌شود. سس این بستنی هنگام سرو گرم است و در کنار بستنی سرد، تضادی دل‌چسب و خوش‌طعم ایجاد می‌کند. این ترکیب ساده و خوشمزه، طعمی ماندگار در ذهن باقی می‌گذارد. نام دسر از اپرای فرانسوی “La Dame Blanche” به‌معنای «بانوی سفید» گرفته شده است.

خاستگاه: بلژیک

سوربِتِس؛ بستنی با لبخندهای خیابانی

سوربتس، بستنی محبوب فیلیپین است که از شیر گاومیش همراه با طعم‌هایی مثل انبه، شکلات، پنیر، نارگیل و یام بنفش (نوعی سیب‌زمینی بومی، سرشار از مواد مغذی و فیبر غذایی) تهیه می‌شود. این بستنی را در اسکوپ‌های کوچک، روی قیف‌های نازک شکردار سرو می‌کنند. فیلیپینی‌ها به شوخی آن را «بستنی کثیف» می‌نامند، چون در گاری‌های خیابانی به فروش می‌رسند.

خاستگاه: فیلیپین

کِسو هلادو؛ دسری از یک صومعه

کِسو هلادو، بستنی سنتی کشور پرو است. این بستنی را با ترکیب شیر، نارگیل، دارچین، میخک، شکر و زرده‌ی تخم مرغ و در چند مرحله تهیه می‌‌کنند. در نهایت آن را صاف می‌کنند و در فریزر قرار می‌دهند تا یخ بزند. پس از چند ساعت، بستنی را در کاسه سرو می‌کنند و مقداری دارچین روی آن می‌پاشند. این بستنی نخستین‌بار در صومعه‌ی سانتا کاتالینا در شهر آرکیپا ابداع شده است.

خاستگاه: آرکیپا، پرو

بوزا؛ از ارکیده تا عصاره بهار

بوزا، بستنی سنتی منطقه شام و خاورمیانه است. در تهیه‌ی این بستنی، به‌جای تخم‌مرغ، از ثعلب و صمغ مصطکی استفاده می‌کنند و مواد را با چکش چوبی مخصوصی آنقدر می‌کوبند تا بافتی کشسان به دست آید. این بستنی، بافتی غلیظ و خامه‌ای دارد و گلاب یا عصاره شکوفه پرتقال، طعمی سنتی به آن می‌دهد. امروزه این بستنی را با طعم‌های میوه‌ای، شکلاتی و مغزدار هم تهیه می‌کنند.

خاستگاه: سوریه، خاورمیانه

ژلاتوی پسته؛ دسر با طلای سبز

پسته یکی از محبوب‌ترین طعم‌ها در ژلاتوی ایتالیایی‌ست؛ دسری یخ‌زده و خامه‌ای که در همه‌ی بستنی‌فروشی‌های ایتالیا پیدا می‌شود. نوع اصیل آن را با ترکیب شیر، خامه، تخم‌مرغ و شکر تهیه می‌کنند و پسته‌ی برشته و خردشده هم به آن می‌افزایند. بافت ژلاتو باید همیشه متراکم و خامه‌ای باشد. بهترین نوع پسته برای تهیه‌ی این ژلاتو، در شهر کوچک برونته در جزیره‌ی سیسیل کشت می‌شود.

خاستگاه: جزیره سیسیل، ایتالیا

کلفی؛ دسر باستانی هیمالیا

کُلفی، بستنی سنتی هندوستان است. برای تهیه‌ی آن، شیر را به‌آرامی می‌جوشانند تا حجمش کاهش یافته و طعمی کاراملی پیدا کند. این بستنی را با شکل مخروطی و خاصش می‌شناسند که به‌لطف قالب‌های فلزی درپوش‌دار سنتی ایجاد می‌شود. کُلفی معمولاً با طعم‌هایی مانند پسته، زعفران، گلاب و انواع توت همراه است. این دسر در دوران امپراتوری مغول در منطقه‌ی هیمالیا ابداع شده است.

خاستگاه: منطقه هیمالیا، هندوستان