اردبیل: جایی که چشمه‌های آبگرم با میراث باستانی دیدار می‌کنند
- زهره خسروی
- 2 هفته پیش
اردبیل از معدود استان‌های ایران است که انواع جذابیت‌ها، از تاریخی و باستانی تا طبیعی و فرهنگی را یک‌جا دارد و انواع فعالیت‌ها از ماجراجویی در دل طبیعت تا کاوش در اعصار و ادوار کهن را می‌توانید در آن تجربه کنید. این استان، مقصدی برای تمام فصل‌ها و همه‌ی سلیقه‌هاست. خواه دوست‌دار میراث طبیعی این سرزمین هستید، خواه در تبوتاب حفاظت از تاریخ ایران، علاقمند به تجربه فرهنگ بومی، یا به دنبال تفریحات ماجراجویانه، اردبیل انتخابی هوشمندانه است.
سبلان زیباترین قله ایران است؛ یک آتشفشان خاموش با ارتفاع ۴،۸۱۱ متر از سطح دریا که در جنوب شرقی مشگین‌شهر در استان اردبیل جاخوش کرده و بعد از دماوند و علم‌کوه، هر کوهنورد آرزوی صعودش را دارد.
در زبان ترکی به این قله «ساوالان» می‌گویند. ویژگی‌های زمین‌شناسی منحصربه‌فرد سبلان، چشمه‌های آبگرم، آتشفشان‌های خاموش و یک دریاچه دائمی بر فراز آن، سبلان را شایسته‌ی عنوان زیباترین قله ایران کرده است. این قله بیش از صد چشمه با خواص درمانی دارد که بعضی از آنها به مراکز درمانی مدرنی تبدیل شده‌اند. دسترسی به قله از مسیرهای مختلف امکان‌پذیر است. اما، رایج‌ترین مسیر از آبگرم شابیل در شهر لاهرود می‌گذرد. بهترین زمان برای صعود از نیمه بهار تا اولین روزهای پاییز است. در این بازه زمانی آب‌وهوا برای صعود مساعدتر و دسترسی به قله آسان‌تر است. به‌علاوه، تماشای چشم‌اندازهای طبیعیِ مسیر هم جذابیت صعود را دوچندان می‌کند.
به قله که می‌رسید، تماشای دریاچه‌ای شفاف که گرداگردش برف نشسته، غبار خستگی را از جسم‌تان می‌زداید. بی‌جهت نیست که سبلان را زیباترین قله ایران می‌دانند. در کوهستان سبلان وجود دریاچه‌های متعدد، اکوسیستمی ارزشمند برای انواع گونه‌های جانوری به‌وجودآورده که خرس قهوه‌ای معروف‌ترین آن‌هاست.
صعود به قله سبلان نه تنها یک فعالیت ورزشی در دامان طبیعت است، بلکه تجربه‌ای فرهنگی به‌شمارمی‌رود؛ از این جهت که مسیر زیبای صعود، دامنه‌های سرسبز، چشمه‌های آب گرم، روستاهای هدف گردشگری و عشایر مهمان‌نواز سبلان، جمعیت بسیار زیادی از گردشگران را به این منطقه جذب می‌کنند. تصور کنید که در یکی از کمپ‌های عشایری، چشم‌انداز بی‌مانند کوهستان را تماشا می‌کنید و از طعم دم‌نوشی که از گیاهان معطر دامنه‌های سبلان تهیه شده، سرمست می‌شوید.
پیست اسکی آلوارس در نزدیکی روستای آلوارس، محل ییلاق عشایر شاهسون، یکی از مراکز اصلی اسکی و ورزش‌های زمستانی در ایران است که در موقعیتی کوهستانی و بسیار خوش‌منظره در استان اردبیل قرار دارد. ارتفاع بالا و وضعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، موجب شده تا آلوارس شرایطی مطلوب برای ورزش‌های زمستانی فراهم سازد.
پیست آلوارس، از نظر موقعیت مکانی در 24 کیلومتری شمال غربی سرعین واقع است و تا روستای آلوارس تنها ۱۲ کیلومتر فاصله دارد. مسیر دسترسی به پیست از جاده‌ای زیبا و کوهستانی می‌گذرد. اگرچه پیمودن بخش‌هایی از مسیر به دلیل برف‌خیز بودن منطقه و وجود سرما و یخبندان ممکن است با دشواری همراه باشد، اما به‌طورکلی، مسیری بسیاری زیبا و قابل عبور است.
پیست آلوارس از آخرین روزهای آذرماه تا اولین روزهای فروردین ماه قابل استفاده است. در این بازه زمانی، حجم برف به اندازه‌ای‌ست که شرایط برای اسکی و سایر ورزش‌های زمستانی به حد مطلوب می‌رسد. تماشای منظره زمستانی آلوارس هم یکی از جذابیت‌های آن است.
پیست آلوارس نه تنها برای علاقمندان به اسکی یک انتخاب عالی به‌شمارمی‌آید، بلکه برای گردشگرانی که به دنبال تجربه‌های طبیعت‌گردی و لذت‌بردن از مناظر بکر کوهستانی مقصد سفرشان را انتخاب می‌کنند، مقصدی جذاب محسوب می‌شود.
امکانات این پیست از تجهیزات اسکی، تا تله‌سیژ و امکانات رفاهی در کنار کلاس‌های آموزشی، تجربه‌ای کامل و لذت‌بخش را برای گردشگران فراهم می‌آورد. اگر اهل ماجراجویی هستید، به دنبال تجربه هیجان‌انگیز اسکی و لذت‌بردن از زیبایی‌های طبیعت اردبیل هستید و برف و سرما را مانع سفر و تجربه‌های جدید نمی‌دانید، بازدید از پیست اسکی آلوارس را از دست ندهید.
جنگل‌های فندقلو در استان زیبای اردبیل، از دیدنی‌ترین جنگل‌های ایران به‌شمارمی‌روند. این جنگل‌ها در نزدیکی شهر نمین و در محدوده منطقه فندقلو، در مجاورت دشت بابونه، در محدوده شرق روستای خانقاه علیا تا شرق روستای حور با وسعت ۰۰۰، ۱۶ هکتار گسترده شده‌اند. وجود درختان فندق، سیب وحشی، گوجه‌سبز، به، تمشک و توت، جنگل‌های فندقلو را به زیستگاه گونه‌های مختلفی از پرندگان تبدیل کرده‌اند.
بهترین زمان برای بازدید از جنگل‌های فندقلو، بهار و تابستان است که آب‌وهوا بسیار مطبوع و طبیعت در اوج زیبایی‌ست. اما با رسیدنِ پادشاه فصل‌ها، رنگ‌آمیزی طبیعت جلوه‌ای دیگر به جنگل می‌بخشد. مسیرهای متنوعی برای دسترسی به جنگل‌های فندقلو وجود دارند؛ در مسیر آستارا به اردبیل، با پیچیدن از گردنه حیران، چشم‌انداز تماشایی جنگل پیش چشمتان نمایان می‌شود. در مسیری دیگر، می‌توانید از اردبیل به سمت نمین و بعد به طرف روستای دودران و خانقاه سفلی و بعد به سمت آرپاتپه حرکت کنید تا جنگل‌های زیبای فندقلو در مقابل دیدگانتان خودنمایی کنند. مسیر دریاچه سوها و آبشار لاتون هم، بکر و تماشایی‌ست. اما، بیشتر کوهنوردان و طبیعت‌گردهای حرفه‌ای از این مسیر استفاده می‌کنند.
از جذابیت‌های جنگل‌های فندقلو، وجود یکی از نادرترین گونه‌های گلِ دنیا یعنی سوسن چلچراغ و استخر طبیعی میشه‌سویی در حوالی جنگل است. گویا آب این استخر خواص درمانی دارد. همچنین وجود پیست اسکی، اسکی روی چمن و تله‌کابین از تفریحاتی‌ست که در کنار تماشای مناظر زیبای جنگل می‌توانید تجربه کنید.
دریاچه شورابیل، با مساحتی حدود 180هکتار، یکی از زیباترین دریاچه‌ها و از بهترین مقصدهای طبیعت‌گردی در ایران است. قدمت این دریاچه به اواخر دوران سوم و اوایل دوران چهارم زمین‌شناسی می‌رسد و از این‌رو یک میراث طبیعی ارزشمند به‌شمارمی‌آید. انتخاب نام «شورابیل» به دلیل شوربودن آب دریاچه است. عمق این دریاچه در مرکزی‌ترین نقاط به بیش از ۱۱ متر می‌رسد که این موضوع، رعایت نکات ایمنی را به هنگام قایق‌رانی گوشزد می‌کند.
شورابیل در هر فصل زیبایی‌های منحصر به خود را دارد. با آغاز بهار و گرم‌شدن هوا، شرایط برای فعالیت‌های تفریحی و ورزشی در اطراف دریاچه مساعد می‌شود. در تابستان، با وجود هوای نسبتاً خنک، شرایط برای لذت‌بردن از امکانات تفریحی دریاچه ایده‌آل است. در فصل‌های سرد سال و با بارش برف، چشم‌اندازی بی‌مانند به‌وجودمی‌آید و در فصل زمستان، تماشای دریاچه یخ‌زده شورابیل، تجربه‌ای تماشایی برای بازدیدکنندگان است.
دوچرخه‌سواری، قایق‌رانی با قایق‌های تفریحی پدالی، جت‌اسکی، کشتی تفریحی و زیپ‌لاین از فعالیت‌هایی‌ست که می‌توانید در شورابیل تجربه کنید. از آنجاکه با افزودن آب شیرین به دریاچه، امکان پرورش ماهی قزل‌آلا در آن به‌وجود آمده، شورابیل به زیستگاه پرندگان مهاجر تبدیل شده است. به همین جهت یکی از بهترین سایت‌های پرنده‌نگری در ایران، همین دریاچه شورابیل است. شهربازی شورابیل، بهترین جا برای یک آخرِ هفته‌ی خانوادگی‌ست.
بازدید از شورابیل یک تجربه بی‌نظیر برای طبیعت‌گردهاست و به خوبی نشان می‌دهد که چگونه طبیعت و امکانات مدرن می‌توانند درکنار هم خاطراتی ماندگار بیافرینند.
شیروان دره‌سی، یکی از شگفتی‌های زمین‌شناسی در استان اردبیل و یازدهمین زیستگاه حیات وحش ایران است. این دره عمیق و عریض مساحتی حدود 75 کیلومتر مربع دارد و با ارتفاع 2200 متر از سطح دریا، در 20 کیلومتری جنوب شرقی مشگین‌شهر واقع شده است.
بریدگی‌های عمیق بر دیوار‌ها‌ی صخره‌ای عریض در کنار اشکال فرسایشی و سازه‌های تشکیل‌شده از رسوبات آذرآوارایِ آتشفشان سبلان همچون تندیس‌های تراشیده، شاخص‌ترین پدیده‌های ژئوتوریسمی شیروان دره‌سی محسوب می‌شوند. وجود رودخانه‌ها، چشمه‌های آبگرم، دره‌های عمیق و جنگل‌های انبوه در این دره موجب‌شده تا شیروان دره‌سی تنوع زیستی بالایی داشته باشد. بی‌جهت نیست که به عنوان یک میراث طبیعی ارزشمند در لیست جهانی ژئوپارک‌ها قرار بگیرد.
بهترین زمان برای سفر به شیروان دره‌سی بهار و تابستان است که طبیعت اوج زیبایی‌اش را نمایان می‌کند و آب‌وهوا برای فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، کوهنوردی و استفاده از چشمه‌های آب گرم مساعد می‌شود. مسیر دسترسی به شیروان دره‌سی از طریق مشگین‌شهر و با عبور از جاده‌های کوهستانی و روستایی است. چشم‌اندازهای طبیعی بی‌نظیری که در طول مسیر خواهید دید، سفری به‌یادماندنی را برای‌تان رقم می‌زند.
این دره با مناظر بی‌نظیرش، یک سایت طبیعی ارزشمند برای کشف شگفتی‌های طبیعت است؛ ازجمله برجسته‌ترین دیدنی‌های این دره آبگیر آت گولی، جیران گولی و آبشارهای دوقلو را می‌توان نام برد. کوهنوردی، پیاده‌روی، کمپ‌زدن و عکاسی طبیعت بهترین فعالیت‌هایی هستند که می‌توانید در شیروان دره‌سی تجربه کنید.
این دره زیستگاه دائمی گونه‌های جانوری نظیر روباه، گرگ، قوچ، میش، خرس قهوه‌ای، کبک و قمری است. از آنجا که پرندگان مهاجر هم به عنوان زیستگاه موقتی‌شان به آن توجه دارند، یک انتخاب عالی برای پرنده‌نگری و تماشای حیات وحش است.
هرجا صحبت از عالی قاپو به میان می‌آید ناخودآگاه عمارت عالی قاپو اصفهان در خاطر نقش می‌بندد؛ درحالی‌که اردبیل هم عمارت و محله‌ای معروف به عالی قاپو دارد. «عالی قاپو» یعنی «سردر یا درگاهی بلند» که گویا ورودی عمارتی بزرگ و باشکوه است. پیشینه‌ی بنای عالی قاپو در مرکز شهر اردبیل به دوران صفوی بازمی‌گردد. این بنا ۵۰۰ سال قدمت دارد و دروازه ای برای ورود به مجموعه‌ای گسترده بوده است.
در حوالی بنای عالی قاپو، مسجد جامع اردبیل و بازار سنتی این شهر را خواهید دید که نه تنها بر اهمیت تاریخی و معماری ارزشمند این بنا صحه می‌گذارند، بلکه موجب شده‌اند تا مجموعه بنای عالی قاپو و محوطه اطراف آن به نقطه‌ی عطفی در تاریخ و فرهنگ شهر اردبیل تبدیل شوند.
مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی واقع در محوطه تاریخی-فرهنگی عالی قاپو، از مسجد، مدرسه، خانقاه، کتابخانه، موزه، چینی‌خانه و آرامگاه‌های دیگر اعضای خاندان صفوی تشکیل شده است. این مکان به دلیل معماری زیبا و تزئینات داخلی ارزشمندی چون کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های دیواری شهرت یافته و به عنوان یکی از آثار مهم تاریخی ایران شناخته می‌شود.
بنای عالی قاپو در طول تاریخ تغییرات و بازسازی‌هایی را پشت سرگذاشته، اما همچنان به عنوان یکی از نمادهای مهم فرهنگی و تاریخی اردبیل از آن یاد می‌شود. اگر مقصد سفرتان شهر زیبای اردبیل است، به محله عالی‌قاپو سری بزنید و علاوه‌بر بازدید از بنای عالی قاپو، مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی و دیگر بناهای تاریخی این محله، ساعتی را به نشستن بر روی نیمکت‌های خیابان سنگ‌فرش‌شده عالی‌قاپو سپری کنید، سوغات و صنایع دستی بخرید و در رستوران‌ها و کافه‌های اطراف آن، یکی از غذاهای خوشمزه اردبیل را تجربه کنید.
شهر یئری یک مجموعه باستانی در استان پرقدمت اردبیل است که به عنوان «شهر تاریخی یئری» و «قلعه یئری» هم از آن یاد می‌شود؛ تپه‌ای پوشیده از تندیس‌ها و مجسمه‌های باستانی که قدمتشان به ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. محوطه باستانی شهر یئری در 37 کیلومتری شرق مشگین‌شهر و ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اردبیل واقع شده است. حدود ۳۰۰ مجسمه سنگی انسان‌نما در این محوطه دیده می‌شود که وجه مشترک همه آنها نداشتنِ دهان است. بیشتر این سنگ‌افراشت‌ها دست‌به‌سینه ایستاده‌اند. در بین آنها تنها یک مجسمه دهان دارد که شبیه به زنی مسلح است و سایر مجسمه‌ها به شکل مردانی سنگی ایستاده‌اند.
حکاکی‌های روی سر این مجسمه، شبیه به سنجاق‌هایی‌ست که در قبرهای باستانی زنان آن دوران کشف شده‌اند. این می‌تواند نمایانگر نقش زنان در جامعه و جنگ‌های آن دوران یا نمادی از بزرگی جایگاه و قدرت اجتماعی زنان باشد. مطالعات باستان‌شناسان هم از نقش مهم زنان در ایران باستان خبر می‌دهد. بودنِ شمشیر همراه این زن می‌تواند نمایانگر شجاعت زنان آن دوران در مواجهه با مشکلات و تلاش برای دفاع از خانه و اجتماع آنها باشد. بعضی از این مردهای سنگی هم شمشیرهایی با خود دارند که نمایانگر آمادگی آنها برای رزم و تلاش برای حفاظت از خانه و وطن است. ارتفاع این مجسمه‌ها از ۳۵ سانتی‌متر تا حدود ۵/۲ متر تغییر می‌کند.
پل معلق مشگین‌شهر یکی از جدیدترین جاذبه‌های استان اردبیل در دامنه‌های کوهستان سبلان و بر فراز پارک جنگلی مشگین‌شهر است که با چشم‌اندازی حیرت‌انگیز از طبیعت سرسبز استان اردبیل، هر گردشگری را به هیجان می‌آورد.
طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه، ۸۰ متر از کف دره فاصله و ۳۶۵ متر طول دارد. طراح این پل، مهندس گنجعلی بیگ است که آن را با الهام از پل کاپیلانوی ونکوور در کشور کانادا (Capilano Suspension Bridge Park) طراحی کرده و نتیجه این طراحی، آن را در لیست آثار هنری منحصربه‌فرد جهان قرار داده است. این پل همچنین به عنوان یک شاهکار مهندسی در لیست ۱۰ سازه برتر معماری ایران از منظر گردشگری قرار دارد. عرشه منحنی پل، یکی از برترین سازه‌های دنیا و تلفیقی از هنر، نبوغ و دانش است که در آغوش طبیعت ایران خوش می‌درخشد. گفته می‌شود که ساخت این پل در ۹ ماه انجام شده که این خود نشان‌دهنده توانمندی، تخصص و دانشی‌ست که در طراحی و ساخت آن به‌کاررفته است.
در ساخت این پل از مواد کامپوزیت با طرح چوب استفاده کرده‌اند که مقاومت بالایی در برابر ضربه، رطوبت، حریق، فشار و صاعقه دارد. از سنسورهای کنترل حرکت تا بادسنج‌ها، هرچه در ساخت این پل به‌کاربرده‌اند در مقاومت آن موثر است. یکی از قسمت‌های جالب این پل، بخش شیشه‌ای وسط آن است که می‌توانید دره‌ای زیبا و هیجان‌انگیز را زیر پای خود تماشا کنید.
علاوه‌بر تجربه راه‌رفتن و عبور از طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه، هیجان زیپ‌لاین را هم می‌توانید در این مجموعه تفریحی تجربه کنید. زیپ‌لاین این مجموعه، 350 متر طول دارد و در ارتفاع 90 متری از دره زیبای خیاوچای واقع شده است. برای کودکان و نوجوانان هم شهربازی و سرگرمی‌هایی در نظر گرفته شده است.
باتوجه به موقعیت جغرافیایی منطقه و قرارداشتن در دامنه سبلان، فصل‌های تابستان و بهار مناسب‌ترین زمان برای گشت‌وگذار در آن است؛ چون هم آب‌وهوا عالی‌ست و هم طبیعت سرسبز. این درحالی‌ست که پل معلق مشگین‌شهر چشم‌اندازی بی‌نظیر در فصل‌های پاییز و زمستان دارد.
