خواهرخواندگی: پیوندی فراتر از مرزها
- Zohreh Khosravi
- 4 ماه پیش
اصطلاح «خواهرخواندگی» شهرها نخستین‌بار در اروپا رایج شد؛ زمانی که در سال ۱۹۲۰، پس از جنگ جهانی اول، قراردادی میان یکی از شهرهای انگلیس و یکی از شهرهای فرانسه به امضا رسید تا پیوند فرهنگی بین شهروندان این دو شهر برقرار شود.
قرارداد خواهرخواندگی می‌تواند موضوعات متنوعی از تبادلات فرهنگی و اقتصادی تا همکاری‌های آموزشی، ورزشی و زیست‌محیطی را شامل شود. در اروپا، به جای اصطلاح «خواهرخواندگی»، از واژه‌هایی همچون «شهرهای دوقلو» یا «شهرهای همسان» هم استفاده می‌شود، اما در آسیا و آمریکا، اصطلاح «خواهرخواندگی» بیشتر رایج است.
معمولاً دو شهر برای خواهرخوانده‌شدن باید شباهت‌هایی داشته باشند؛ مثلا هر دو قدمت تاریخی داشته باشند، یا شهر دانشگاهی باشند، یا بندر باشند یا نمادهای مشترکی داشته باشند. مشترکات تاریخی، فرهنگی یا سنت‌های مشابه هم از معیارهای اعلام خواهرخواندگی محسوب می‌شوند و به تبادلات فرهنگی، هنری و آموزشی بین دو شهر کمک می‌کنند.
برخی شهرها به دنبال تقویت روابط تجاری و اقتصادی با شهرهای دیگر هستند و این روابط را در قالب خواهرخواندگی تعریف می‌کنند. برخی دیگر به همکاری در زمینه مسائل زیست‌محیطی و توسعه پایدار علاقه‌مندند و ممکن است بر این اساس خواهرخوانده شناخته شوند.
اعلام خواهرخواندگی باعث رونق گردشگری بین دو شهر می‌شود و نامگذاری متقابل خیابان‌ها به نام شهر خواهرخوانده از دیگر نتایج آن است. در ادامه همراه با وبلاگ سپهران با شهرهای ایران و خواهرخوانده‌هاشان آشنا می‌شوید.
تهران و سئول، پایتخت کره جنوبی، از سال ۱۳۴۱ خواهرخوانده‌اند. گرچه تهران خواهرخوانده‌های دیگری هم دارد، اما سئول قدیمی‌ترین آنهاست. تهران پایتخت و بزرگترین شهر ایران است که علاوه‌بر اهمیت سیاسی و اقتصادی، به دلیل وجود ده‌ها کاخ‌موزه و باغ‌موزه تاریخی، پارک‌های جنگلی، برج میلاد، بازارهای سنتی و مراکز خرید مدرن یکی از زیباترین شهرهای ایران به‌شمارمی‌آید.
سئول، پایتخت کره جنوبی، نیز یکی از پرجمعیت‌ترین و پرجنب‌وجوش‌ترین شهرهای دنیاست که تلفیقی از سنت و مدرنیته را به نمایش می‌گذارد. این شهر با تاریخ طولانی خود، جاذبه‌های متعددی دارد. کاخ تاریخی، برج سئول، معبد تاریخی، بازار سنتی، رودخانه، پارک جنگلی و ده‌ها موزه در این شهر آن را به یکی از زیباترین پایتخت‌های جهان تبدیل کرده‌اند.
خواهرخواندگی تهران و سئول، فرصت‌های تازه‌ای برای تبادلات فرهنگی مابین این دو شهر ایجاد کرده است؛ از برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های فرهنگی تا برنامه‌های آموزشی مشترک. از طرفی، سئول به‌عنوان یک شهر پیشرو در زمینه تکنولوژی و زیرساخت‌های شهری، تجربیات ارزشمندی برای تهران دارد. به همین دلیل، تبادل دانش و تجربیات در زمینه مدیریت شهری، حمل‌ونقل عمومی و توسعه زیرساخت‌ها، فناوری‌های نوین، محیط‌زیست و برنامه‌های اجتماعی نیز از دیگر جنبه‌های خواهرخواندگیِ این دو شهر محسوب می‌شوند. این پیوند نه‌تنها باعث تقویت روابط دو کشور می‌شود، بلکه به ارتقای سطح زندگی شهروندان و افزایش تبادلات فرهنگی و اقتصادی آنها کمک می‌کند.
اصفهان زمانی مرکز تجارت و دیپلماسی بین‌المللی ایران بود و اکنون یکی از برترین مقاصد گردشگری ایران به‌شمارمی‌رود. زمانی‌که شاه عباس بزرگ در سال ۱۵۸۷ میلادی (۹۶۵ خورشیدی) به سلطنت سلسله صفویان رسید، اصفهان را به عنوان پایتخت خود برگزید و شروع به ساخت کاخ‌ها، مساجد، باغ‌ها و پل‌های بسیار در این شهر کرد. این شهر با بناهای بی‌نظیر، بازارها، موزه‌ها، باغ‌های ایرانی، خیابان‌های درخت‌کاری شده و پل‌های تاریخی بزرگش، یکی از زیباترین شهرهای جهان است.
سن پترزبورگ، دومین شهر بزرگ روسیه پس از مسکو، یکی از زیباترین و فرهنگی‌ترین شهرهای جهان به‌شمارمی‌آید. این شهر در سال ۱۷۰۳ میلادی توسط پتر کبیر تأسیس شد و بیش از ۲۰۰ سال پایتخت روسیه بود. معماری باشکوه، پل‌های تاریخی و کانال‌های آب از دلایل شهرت سن پترزبورگ محسوب می‌شوند.
از نظر فرهنگی، سن پترزبورگ خانه برخی از مشهورترین موزه‌ها، تئاترها و بناهای تاریخی جهان است. همچنین نقش مهمی در ادبیات، موسیقی و هنر روسیه دارد. به‌علاوه، یک مرکز مهم صنعتی، علمی و آموزشی به‌شمارمی‌آید و در کنار میراث تاریخی‌اش، نقش کلیدی در اقتصاد مدرن روسیه دارد.
از آنجا که اصفهان و سن پترزبورگ، هر دو زمانی پایتخت بوده‌اند و اشتراکات تاریخی و فرهنگی و آموزشی بسیاری دارند، در سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹ میلادی)، تحت توافقنامه‌ای به شهرهای خواهرخوانده تبدیل شدند تا به عنوان دو مقصد مهم در ایران و روسیه، به دنبال اهداف مشترک توسعه گردشگری پایدار باشند.
شیراز یکی از زیباترین شهرهای ایران است؛ جایی که نخبگان شعر و ادب پارسی را همچون گنجینه‌ای گرانبها در خود جای داده است. این شهر به مهد شعر و ادب ایران شهرت دارد و با داشتن آثار باستانی ارزشمند، بهترین نمونه برای درک شکوه ایران باستان به‌شمارمی‌آید. باغ‌های خوش‌منظره، عمارت‌های دلنشین و کوچه‌پس‌کوچه‌های تاریخی شیراز، فرهنگ اصیل ایران را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشد. در مقابل، فلورانس، پایتخت منطقه توسکانی در ایتالیا، یکی از زیباترین و تاریخی‌ترین شهرهای جهان است که با فرهنگ غنی، هنر بی‌نظیر و معماری منحصربه‌فردش، هرساله میلیون‌ها گردشگر را جذب خود می‌کند.
هر دو شهر شیراز و فلورانس به دلیل تاریخ غنی و فرهنگ عمیق‌شان شهرت جهانی دارند. شیراز، زادگاه بزرگان ادب فارسی‌ست و فلورانس، مهد رنسانس. از نظر فرهنگ، هر دو شهر غنی هستند و معماری تاریخی در آنها بسیار چشم‌نواز است. هر دو شهر با شعر و هنر پیوندی دیرینه دارند. شیراز به خاطر شعرای بزرگ چون حافظ و سعدی معروف است و فلورانس به دلیل هنرمندانی مانند دانته، میکل‌آنژ، و داوینچی که تأثیرات عمیقی بر ادبیات و هنر جهان داشته‌اند. هر دو از مقاصد مهم گردشگری هستند و با تاریخ و فرهنگ غنی خود، تجربیاتی منحصربه‌فرد به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهند.
شیراز و فلورانس به‌عنوان دو شهر خواهرخوانده در سال ۱۳۶۵ (۱۹۸۶ میلادی) این پیوند را برقرار کردند تا به تقویت روابط فرهنگی و هنری و تبادل تجربیات در زمینه‌های مختلف بپردازند.
کاشان، که به دلیل تاریخ غنی و میراث فرهنگی‌اش شهرت بسیاری دارد، یکی از شهرهای باستانی ایران است و با معماری سنتی، باغ‌های تاریخی، و تولید فرش دستباف شناخته می‌شود. این شهر مهد پرورش گل محمدی است، که ماده‌ای اصلی در بسیاری از عطرها و لوازم آرایشی سنتی ایرانی محسوب می‌شود. صنعت گلاب‌گیری نیز یکی از مهم‌ترین شیوه‌های سنتی معیشت در کاشان به‌شمارمی‌آید و گردشگران بسیاری را برای بازدید از مراسم گلاب‌گیری به این شهر جذب می‌کند. نام کاشان در ایران و جهان با فرش دستباف و گل محمدی گره خورده است.
شهر زیبای کازانلاک، واقع در دره رز بلغارستان، نیز به دلیل کشت گسترده گل‌های رز شهرت جهانی دارد. این شهر و مناطق اطرافش تولیدکننده عمده روغن گل رز هستند، که عنصری مهم در صنعت عطرسازی به‌شمارمی‌رود. همچنین، وجود مقبره‌های باستانی تراکیایی در این شهر، تاریخ غنی و اهمیت فرهنگی آن را تأیید می‌کند؛ این مقبره‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. وجود موزه‌های متنوع، از جمله موزه رز، گردشگران را با تاریخچه تولید روغن رز و فرهنگ بومی کازانلاک آشنا می‌کند.
از شهریورماه ۱۴۰۳ (سپتامبر ۲۰۲۴)، کاشان و کازانلاک قرارداد خواهرخواندگی امضا کردند تا روابط فرهنگی و اقتصادی خود را تقویت کنند و طیف گسترده‌ای از تبادلات فرهنگی، همکاری‌های علمی، سرمایه‌گذاری‌های تجاری، پروژه‌های توسعه شهری، و ابتکارات گردشگری را آغاز نمایند.
در پهنه وسیع آسیا، در میان انبوه شهرهای باستانی، یزد در ایران و خیوه در ازبکستان به دلیل شباهت‌های چشمگیر و میراث فرهنگی غنیِ خود برجسته هستند. گرچه کوه‌ها و بیایان‌ها این دو شهر را از هم جدا کرده‌اند، اما هر کدام چشم‌اندازهای بدیعی از گذشته را ارائه می‌دهند و با معماری شگفت‌انگیزشان، داستان‌هایی از استقامت، ایمان و هنر را روایت می‌کنند.
چه بادگیرهای خلاقانه یزد و چه مناره‌های زیبای خیوه، هر دو، تخیل را مسحور خود می‌سازند و ارتباطی عمیق با گذشته برقرار می‌کنند. چنان که سفرنامه‌نویسان بازدید هر دو را همچون قدم‌گذاشتن در دوره‌ای دیگر می‌دانند؛ گویا صدای تاریخ در هر کوچه و خیابانی طنین‌انداز است.
مسجد جامع با مناره‌های بلند و کاشی‌کاری پیچیده‌اش و آتشکده زرتشتی، با شعله‌ی هزارساله‌اش، تنوع مذهبی در شهر یزد را به نمایش می‌گذارد. در خیوه هم، مسجد جمعه با ۲۱۲ ستون چوبی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از معماری ارائه می‌دهد و مدرسه‌های علاکلی‌خان و محمدامین‌خان، اهمیت آموزشی شهر را بازتاب می‌دهند. وجود کاروانسراها، مناره‌ها و خانه‌های سنتی هم وجه شباهت یزد و خیوه است. جشنواره‌های فرهنگی پرجنب‌وجوشی مانند جشن نوروز در یزد و جشنواره رقص خوارزم در خیوه نیز، از دیگر شباهت‌های این دو شهر به‌شمارمی‌آیند.
در بهمن‌ماه ۱۳۹۹ (فوریه ۲۰۲۱)، این دو شهر باستانی رسماً به خواهرخواندگی هم درآمدند تا ارتباطات فرهنگی و تاریخی‌شان را تقویت کنند و با ترویج گردشگری پایدار، میراث گران‌بهایشان را برای نسل‌های آینده حفاظت کنند.
مشهد مهم‌ترین مقصد گردشگری ایران و یکی از بزرگترین مقاصد گردشگری مذهبی در جهان است. به لطف وجود بارگاه مطهر امام رضا (علیه‌السلام)، این شهر هر ساله میزبان میلیون‌ها زائر و گردشگر بین‌المللی از سراسر جهان است. کربلا در عراق نیز به دلیل وجود حرم مطهر امام حسین (علیه‌السلام)، یکی از مهم‌ترین شهرهای زیارتی عراق و یکی از اصلی‌ترین مقاصد شیعیان جهان به‌شمارمی‌رود.
وجود اشتراکات فرهنگی و پیشینه مذهبی در این دو شهر، هر دو را به مراکز مهم مذهبی و فرهنگی برای شیعیان تبدیل کرده است. مشهد و کربلا هر دو نقش حیاتی در مذهب شیعه دارند و به‌عنوان مقصدهای زیارتی برجسته شناخته می‌شوند. در مناسبت‌های مذهبی، مانند محرم و اربعین حسینی، این شهرها شاهد حضور میلیون‌ها زائر هستند که برای ابراز عشق و وفاداری به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به این دو مکان مقدس می‌آیند. این حضور گسترده، فضای معنوی و روحانی خاصی به شهرها می‌بخشد. پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی این دو شهر، آنها را از سایر مقاصد مذهبی متمایز می‌کند. مراسم مذهبی متنوع و گسترده‌ای که در هر دو شهر برگزار می‌شود، نقش مؤثری در همبستگی و ارتباط شیعیان ایفا می‌کند.
در اردیبهشت ۱۴۰۲ (می ۲۰۲۳)، مشهد و کربلا به‌طوررسمی به شهرهای خواهرخوانده تبدیل شدند. این خواهرخواندگی با هدف تقویت روابط فرهنگی، مذهبی و اجتماعی، همچنین ترویج گردشگری مذهبی شکل گرفت تا فرصت‌های تازه‌ای برای تبادل فرهنگی و توسعه گردشگری بین این دو شهر مقدس ایجاد کند.
در این شماره بعضی از شهرهای ایران و خواهرخوانده‌هایشان را معرفی کردیم. از اشتراکات فرهنگی‌شان گفتیم و شباهت‌های هر شهر با خواهرخوانده‌اش را بررسی کردیم. فکرش را بکنید! همین خواهرخواندگی شهرها، خودش می‌تواند دلیلی برای انتخاب مقصد باشد. برای خرید بلیط هواپیما و رزرو خدمات پروازی آنلاین به سایت flysepehran.com مراجعه کنید و اگر تجربه‌ی سفر به هرکدام از این مقصدها را دارید، یا از خواهرخواندگی شهرهای ایران چیزهای بیشتری می‌دانید، آن را با ما در میان بگذارید.
